EN 1090 – wymagania

Informacje ogólne

  • Norma EN 1090 jest zharmonizowana z Rozporządzeniem 305/2011/WE (oraz z poprzednią Dyrektywą budowlaną), co oznacza, że spełnienie jej uznaje się za spełnienie odpowiednich wymagań Rozporządzenia (w obszarze konstrukcji)
  • Norma EN 1090
    • uszczegóławia i precyzuje wymagania Rozporządzenia w odniesieniu do konstrukcji
    • odwołuje się do innych norm technicznych w tym zharmonizownanych wskazując w ten sposób (praktycznie) kompletny zbiór wymagań, jakie trzeba spełnić
  • Jest tzw. norma certyfikowalną, tzn. można zwrócić się do autoryzowanej Jednostki Certyfikującej, która po przeprowadzeniu  inspekcji może wydać odpowiedni certyfikat na zgodność z tą normą, co dla producenta jest podstawą do nadawania znaku CE konstrukcjom nośnym stalowym i aluminiowym.

Norma EN 1090 Wykonanie konstrukcji stalowych i aluminiowych składa się z 3 części:

  1. PN-EN 1090-1:2012 Część 1: Zasady oceny zgodności elementów konstrukcyjnych.
  2. PN-EN 1090-2:2012 Część 2: Wymagania techniczne dotyczące konstrukcji stalowych
  3. PN-EN 1090-3:2008 Część 3: Wymagania techniczne dotyczące konstrukcji aluminiowych

Wymagania dla wyrobów konstrukcyjnych

Norma EN 1090 stawia wymagania oraz  podaje metody oceny dla następujących  charakterystyk elementów konstrukcyjnych ze stali lub aluminium:

  1. Tolerancja wymiarów i kształtu
  2. Spawalność
  3. Odporność na kruche pękanie
  4. Nośność
  5. Wytrzymałość zmęczeniowa
  6. Odporność ogniowa
  7. Reakcja na ogień
  8. Substancje niebezpieczne
  9. Odporność na uderzenia
  10. Trwałość

Wszędzie gdzie jest to możliwe, zarówno dla wymagań jak i dla metod oceny, norma odwołuje się do specyficznych norm  przedmiotowych. Najważniejsze z nich, to oczywiście EN 1090-2 oraz EN 1090-3.

Ocena zgodności

Zgodność elementów lub ich zestawów z wymaganiami normy i ustalonymi wartościami może być potwierdzona poprzez:

  • wstępne badanie typu oraz
  • zakładową kontrolę produkcji.

Wstępne badanie typu obejmuje kompletny zestaw badań lub innych procedur wyznaczających właściwości na próbach reprezentatywnych dla typu wyrobu. W badaniu typu wykorzystuje się obliczenia wyjściowe. Producenta obowiązuje rejestracja wyników wszystkich wyjściowych ocen typu oraz przechowywanie ich przez co najmniej 5 lat. Norma dopuszcza wykorzystanie dotychczasowego doświadczenia producenta w zakresie podobnych wyrobów tzn. tego samego typu, przy tej samej charakterystyce, metodzie badań itp.

Zakładowa kontrola produkcji (ZKP) powinna być wdrożona w celu zapewnienia, że produkty dostarczane na rynek są zgodne z zadeklarowaną charakterystyką. System ZKP powinien zawierać pisemne procedury regularnych kontroli oraz badań. Główne obszary objęte zakładową kontrolą produkcji to:

  • Personel
    • odpowiedzialności i wzajemne relacje
    • kwalifikacje i szkolenia
  • Wyposażenie
    • wyposażenie do produkcji
    • wyposażenie do pomiarów
    • procedury utrzymania i kalibracji
  • Wyrób konstrukcyjny
    • proces projektowania konstrukcji
    • nadzór nad specyfikacją wyrobu
  • Procedury oceny wyrobu
  • Procedury dotyczące wyrobu niezgodnego.

Prawidłowość wdrożenia ZPK oceniana jest przez Jednostkę Certyfikującą, która po przeprowadzeniu tzw. wstępnej inspekcji może wydać stosowny certyfikat zgodności. System zakładowej kontroli produkcji podlega stałemu nadzorowi tej jednostki i pierwsza kontrola powinna być przeprowadzona rok po wstępnej inspekcji.

Klasyfikacja

Każdy element konstrukcyjny powinien mieć przypisaną klasę wykonania według EN 1090-2 lub EN 1090-3. Przykładowo, dla elementów stalowych,   żeby określić klasę wykonania  (EXC zgodnie z tablicą B.3 w EN 1090-2)  konieczne jest określenie trzech kategorii:

  • Klasy konsekwencji
  • Kategorie użytkowania
  • Kategorie produkcji

Klasy konsekwencji

Wyróżnia się trzy klasy konsekwencji zniszczenia obiektu:

  • niskie zagrożenie życia ludzkiego lub małe lub nieznaczne konsekwencje ekonomiczne, społeczne i środowiskowe (przykładowo budynki rolnicze, w których ludzie przebywają sporadycznie, szklarnie) – oznaczenia CC1;
  • przeciętne zagrożenie życia ludzkiego lub znaczne konsekwencje ekonomiczne, społeczne i środowiskowe (przykładowo – budynki mieszkalne i biurowe, budynki użyteczności publicznej ) – oznaczenia CC2;
  • wysokie zagrożenie życia ludzkiego lub bardzo duże konsekwencje ekonomiczne, społeczne i środowiskowe (przykładowo – widownie teatralne, wysokie budynki mieszkalne, budynki użyteczności publicznej znacznych rozmiarów) – oznaczenia CC3.

Kategorie użytkowania

  • SC1- oddziaływanie statyczne; teren niesejsmiczny
  • SC2 – oddziaływanie zmęczeniowe; teren sejsmiczny

Kategorie produkcji

PC1

  • elementy niespawane wykonane ze stali dowolnego typu
  • elementy spawane wykonane ze stali gatunków niższych niż S355

PC2

  • elementy spawane wykonane ze stali gatunków wyższych niż S355
  • elementy kluczowe dla integralności konstrukcji za pomocą spawania na terenie budowy
  • elementy formowane na gorąco lub poddawane obróbce termicznej podczas wytwarzania
  • elementy dźwigarów kratowych z rur okrągłych, które wymagają profilowania końców.

Specyfikacje elementów konstrukcyjnych

Norma podaje wytyczne do opracowania specyfikacji elementu konstrukcyjnego, które w ogólności obejmują informacje techniczne dotyczące:

  • składu elementu (rodzaj użytych materiałów hutniczych, łączników mechanicznych, materiałów dodatkowych do spawania, rodzaju powłok ochronnych),
  • wymagań dla jego wyprodukowania,
  • geometrii elementu.

Wyróżnia się dwa rodzaje specyfikacji w zależności od autora tj specyfikacje sporządzane przez:

  • producenta  – MPCS (Manufacturer provided component specification) lub
  • zamawiającego – PPCS  (Purchaser provided component specification).

W sumie deklaracje można sporządzać w oparciu o cztery metody szczegółowo opisane w Załączniku A normy EN 1090-1.